Το κουτί
Avrupa 20/03/2022
Τι άλλαξε τα τελευταία δέκα χρόνια στο Κυπριακό; Επί της ουσίας τίποτα το θετικό δεν υπήρξε. Από το Σχέδιο Ανάν φτάσαμε στο άνοιγμα της Αμμοχώστου κι από τον Μεχμέτ Αλί Ταλάτ και τον Δημήτρη Χριστόφια, φτάσαμε στον Νίκο Αναστασιάδη και τον Ερσίν Τατάρ. Ενδιάμεσα είχαμε το Κραν Μοντανά και άλλα ταξιδάκια αναψυχής των πολιτικών μας ηγετών, πληρωμένα από τον φορολογούμενο πολίτη.
Την εποχή των συζητήσεων στο Κραν Μοντανά, πολλοί φίλοι ήθελαν να μάθουν την άποψή μου. Όταν τους έλεγα πως δεν θα υπάρξει καμιά εξέλιξη, θύμωναν μαζί μου. Μου έλεγαν πως είμαι αρνητικός και πως δεν εκτιμούσα σωστά την κατάσταση. Δυστυχώς, δεν είχα λάθος. Ένας φίλος ήταν πολύ έντονος μαζί μου. Είχε μιλήσει με ένα υψηλό στέλεχος κάποιου κόμματος και ήταν σίγουρος για την επερχόμενη λύση. «Συγχύζεις τον Ραούφ Ντενκτάς με τον Ακιντζί», μου έλεγε. Βλέπετε, για χρόνια στην ελληνοκυπριακή ηγεσία δαιμονοποιούσαν τον Ντενκτάς και έλεγαν πως αυτός φταίει για όλα. Και δεν το λέω αυτό για να αθωώσω τον Ντενκτάς από τις δικές του ευθύνες, γιατί ευθύνες έχουν όλοι. Όταν λέω όλοι, εννοώ και οι δυο πλευρές. Κάποια στιγμή άνοιξα στον φίλο μου όλα τα σχέδια για το Κυπριακό, από το ΄60 και μετά, και του ζήτησα να μου υποδείξει ποιο από όλα αποδέχτηκε η ελληνοκυπριακή ηγεσία. Άλλαξε το χρώμα του. Κοκκίνησε. Δεν το σκέφτηκε, δεν το έψαξε. Είναι δύσκολο να αποδεχτεί κανείς ότι και η δική του πλευρά, είναι εξίσου υπεύθυνη για τη διχοτόμηση και τα πολιτικά αδιέξοδα.
Όλοι μας μεγαλώσαμε παρακολουθώντας το Κυπριακό πρόβλημα μέσα από ένα τετράγωνο κουτί, που το μόνο που άλλαξε είναι το σχήμα του. Έγινε ορθογώνιο. Άλλαξε η ποιότητα της εικόνας, όχι όμως και η ποιότητα του προϊόντος που σερβίρει. Άλλο αφήγημα παρακολουθούν οι Τουρκοκύπριοι από το δικό τους κουτί, άλλο οι Ελληνοκύπριοι. Για κάθε κίνηση προς τη λύση, φταίει πάντα ο «άλλος». Το κουτί δεν είναι καθρέφτης, είναι προπαγανδιστική μηχανή ρυθμισμένη στα μέτρα της ηγεσίας. Για παράδειγμα, θα τολμούσε ποτέ ένα ελληνοκυπριακό κανάλι να προβάλει το ντοκιμαντέρ μου για τη Μάραθα το Σανδαλάρι και την Αλόα; Όχι βέβαια. Είναι εκτός επίσημου αφηγήματος. Θα τολμούσε κάποιο τουρκοκυπριακό κανάλι να προβάλει ένα ντοκιμαντέρ για τη δολοφονία Ελληνοκύπριων αμάχων; Όχι βέβαια. Είναι εκτός τουρκοκυπριακού αφηγήματος. Κι άλλο παράδειγμα: Βλέπουμε στις ειδήσεις τις ταφές των λειψάνων των αγνοουμένων, αλλά ποτέ δεν γίνεται αναφορά για τις ταφές λειψάνων της άλλης κοινότητας. Άλλωστε, στη μια πλευρά ζουν «σκύλοι» και στην άλλη «γκιαούρηδες».
Ξέρεις τι θα πει να έχεις μεγαλώσει όλη σου τη ζωή μπροστά σε ένα κουτί, που σου παρουσιάζει πάντα τον άλλο σαν βάρβαρο και αδιάλλακτο; Αν είσαι Κύπριος, ξέρεις. Είναι ανόητο να περιμένει κανείς πως με τέτοιες ηγεσίες και τόση αρνητική προπαγάνδα, θα ήταν δυνατόν να λυθεί το κυπριακό και να επανενωθεί το νησί. Ούτε θέληση, ούτε όραμα υπάρχει από την ηγεσία. Ο Νίκος Αναστασιάδης, κι ας μην το παραδέχεται δημόσια, αποδέχτηκε τα δυο κράτη και φρόντισε να το διαρρεύσει, μέχρι η ιδέα να μας γίνει συνήθεια. Τουλάχιστον ο Ερσίν Τατάρ δεν το κρύβει. Το άνοιγμα της περιφραγμένης πόλης της Αμμοχώστου το δείχνει περίτρανα. Αν ήθελε λύση, θα έλεγε στους Αμμοχωστιανούς, «η πόλη σας δεν κατοικήθηκε, ελάτε να την πάρετε, θα τηρήσουμε τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών, δεν υπάρχει λόγος να σας στερούμε την επιστροφή». Την επόμενη μέρα οι Αμμοχωστιανοί θα έπιναν νερό στο όνομά του. Η γυμνή αλήθεια είναι πως ούτε ο Αναστασιάδης, ούτε ο Τατάρ, ούτε η Ελλάδα, ούτε η Τουρκία ενδιαφέρονται για το συμφέρον του λαού μας. Αν ενδιαφέρονταν, το κουτί δεν θα πρόβαλλε τις ειδήσεις με τον τρόπο που τις προβάλλει. Μην πλανάστε, είναι όλοι στο κόλπο, αλλιώς δεν θα περνούσαν τόσες δεκαετίες χωρίς λύση.
Η μόνη στιγμή που μύρισε λύση, ήταν όταν ο τουρκοκυπριακός λαός έκλεισε το κουτί και βγήκε στους δρόμους. Δυστυχώς, τότε οι Ελληνοκύπριοι έμειναν καρφωμένοι μπροστά στα κουτιά τους και έτρωγαν προπαγανδιστικό σανό. Δεν πήραν χαμπάρι τη δυναμική που παρουσιάστηκε εκείνη την εποχή. Δεν κατάλαβαν γιατί οι Τουρκοκύπριοι χόρευαν την Τηλλυρκώτισσα στους δρόμους και φώναζαν «Kibris’ ta baris engellenemez!». Ήταν η μόνη στιγμή που μας δόθηκε η ευκαιρία να ενώσουμε τις καρδιές μας και τις φωνές μας και να αλλάξουμε τον ρου της ιστορίας. Δεν τολμήσαμε να απομακρυνθούμε από το κουτί και τις μονταρισμένες ειδήσεις που μας σέρβιραν. Χαθήκαμε στην ερμηνεία ή μάλλον στην παρερμηνεία των τότε εξελίξεων.
Αν ελπίζω σε κάτι σήμερα, είναι στο γεγονός ότι η ιστορία συχνά επαναλαμβάνεται, κι αν κάποια στιγμή ο λαός ξεχυθεί στους δρόμους ταυτόχρονα και στις δυο κοινότητες, όλα είναι πιθανά. Από τις ηγεσίες δεν περιμένω απολύτως τίποτα. Εξήντα χρόνια συνομιλίες, όχι μόνο δεν πέτυχαν τίποτα, αλλά κάθε χρόνο μας πάνε από το κακό στο χειρότερο. Είμαστε η τελευταία γενιά που έζησε την Κύπρο πριν τον πόλεμο, και η πιο μολυσμένη από όλες τις άλλες γενιές. Είμαστε η γενιά που αποβλακώθηκε μπροστά σε μια οθόνη η οποία μας διαπαιδαγώγησε πολιτικά, όπως ήθελε. Δύσκολο να ξεκολλήσει κανείς από κακές συνήθειες, αλλά ποτέ δεν ξέρεις…
Τόνι Αγκαστινιώτης
Avrupa 20/03/2022
Τι άλλαξε τα τελευταία δέκα χρόνια στο Κυπριακό; Επί της ουσίας τίποτα το θετικό δεν υπήρξε. Από το Σχέδιο Ανάν φτάσαμε στο άνοιγμα της Αμμοχώστου κι από τον Μεχμέτ Αλί Ταλάτ και τον Δημήτρη Χριστόφια, φτάσαμε στον Νίκο Αναστασιάδη και τον Ερσίν Τατάρ. Ενδιάμεσα είχαμε το Κραν Μοντανά και άλλα ταξιδάκια αναψυχής των πολιτικών μας ηγετών, πληρωμένα από τον φορολογούμενο πολίτη.
Την εποχή των συζητήσεων στο Κραν Μοντανά, πολλοί φίλοι ήθελαν να μάθουν την άποψή μου. Όταν τους έλεγα πως δεν θα υπάρξει καμιά εξέλιξη, θύμωναν μαζί μου. Μου έλεγαν πως είμαι αρνητικός και πως δεν εκτιμούσα σωστά την κατάσταση. Δυστυχώς, δεν είχα λάθος. Ένας φίλος ήταν πολύ έντονος μαζί μου. Είχε μιλήσει με ένα υψηλό στέλεχος κάποιου κόμματος και ήταν σίγουρος για την επερχόμενη λύση. «Συγχύζεις τον Ραούφ Ντενκτάς με τον Ακιντζί», μου έλεγε. Βλέπετε, για χρόνια στην ελληνοκυπριακή ηγεσία δαιμονοποιούσαν τον Ντενκτάς και έλεγαν πως αυτός φταίει για όλα. Και δεν το λέω αυτό για να αθωώσω τον Ντενκτάς από τις δικές του ευθύνες, γιατί ευθύνες έχουν όλοι. Όταν λέω όλοι, εννοώ και οι δυο πλευρές. Κάποια στιγμή άνοιξα στον φίλο μου όλα τα σχέδια για το Κυπριακό, από το ΄60 και μετά, και του ζήτησα να μου υποδείξει ποιο από όλα αποδέχτηκε η ελληνοκυπριακή ηγεσία. Άλλαξε το χρώμα του. Κοκκίνησε. Δεν το σκέφτηκε, δεν το έψαξε. Είναι δύσκολο να αποδεχτεί κανείς ότι και η δική του πλευρά, είναι εξίσου υπεύθυνη για τη διχοτόμηση και τα πολιτικά αδιέξοδα.
Όλοι μας μεγαλώσαμε παρακολουθώντας το Κυπριακό πρόβλημα μέσα από ένα τετράγωνο κουτί, που το μόνο που άλλαξε είναι το σχήμα του. Έγινε ορθογώνιο. Άλλαξε η ποιότητα της εικόνας, όχι όμως και η ποιότητα του προϊόντος που σερβίρει. Άλλο αφήγημα παρακολουθούν οι Τουρκοκύπριοι από το δικό τους κουτί, άλλο οι Ελληνοκύπριοι. Για κάθε κίνηση προς τη λύση, φταίει πάντα ο «άλλος». Το κουτί δεν είναι καθρέφτης, είναι προπαγανδιστική μηχανή ρυθμισμένη στα μέτρα της ηγεσίας. Για παράδειγμα, θα τολμούσε ποτέ ένα ελληνοκυπριακό κανάλι να προβάλει το ντοκιμαντέρ μου για τη Μάραθα το Σανδαλάρι και την Αλόα; Όχι βέβαια. Είναι εκτός επίσημου αφηγήματος. Θα τολμούσε κάποιο τουρκοκυπριακό κανάλι να προβάλει ένα ντοκιμαντέρ για τη δολοφονία Ελληνοκύπριων αμάχων; Όχι βέβαια. Είναι εκτός τουρκοκυπριακού αφηγήματος. Κι άλλο παράδειγμα: Βλέπουμε στις ειδήσεις τις ταφές των λειψάνων των αγνοουμένων, αλλά ποτέ δεν γίνεται αναφορά για τις ταφές λειψάνων της άλλης κοινότητας. Άλλωστε, στη μια πλευρά ζουν «σκύλοι» και στην άλλη «γκιαούρηδες».
Ξέρεις τι θα πει να έχεις μεγαλώσει όλη σου τη ζωή μπροστά σε ένα κουτί, που σου παρουσιάζει πάντα τον άλλο σαν βάρβαρο και αδιάλλακτο; Αν είσαι Κύπριος, ξέρεις. Είναι ανόητο να περιμένει κανείς πως με τέτοιες ηγεσίες και τόση αρνητική προπαγάνδα, θα ήταν δυνατόν να λυθεί το κυπριακό και να επανενωθεί το νησί. Ούτε θέληση, ούτε όραμα υπάρχει από την ηγεσία. Ο Νίκος Αναστασιάδης, κι ας μην το παραδέχεται δημόσια, αποδέχτηκε τα δυο κράτη και φρόντισε να το διαρρεύσει, μέχρι η ιδέα να μας γίνει συνήθεια. Τουλάχιστον ο Ερσίν Τατάρ δεν το κρύβει. Το άνοιγμα της περιφραγμένης πόλης της Αμμοχώστου το δείχνει περίτρανα. Αν ήθελε λύση, θα έλεγε στους Αμμοχωστιανούς, «η πόλη σας δεν κατοικήθηκε, ελάτε να την πάρετε, θα τηρήσουμε τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών, δεν υπάρχει λόγος να σας στερούμε την επιστροφή». Την επόμενη μέρα οι Αμμοχωστιανοί θα έπιναν νερό στο όνομά του. Η γυμνή αλήθεια είναι πως ούτε ο Αναστασιάδης, ούτε ο Τατάρ, ούτε η Ελλάδα, ούτε η Τουρκία ενδιαφέρονται για το συμφέρον του λαού μας. Αν ενδιαφέρονταν, το κουτί δεν θα πρόβαλλε τις ειδήσεις με τον τρόπο που τις προβάλλει. Μην πλανάστε, είναι όλοι στο κόλπο, αλλιώς δεν θα περνούσαν τόσες δεκαετίες χωρίς λύση.
Η μόνη στιγμή που μύρισε λύση, ήταν όταν ο τουρκοκυπριακός λαός έκλεισε το κουτί και βγήκε στους δρόμους. Δυστυχώς, τότε οι Ελληνοκύπριοι έμειναν καρφωμένοι μπροστά στα κουτιά τους και έτρωγαν προπαγανδιστικό σανό. Δεν πήραν χαμπάρι τη δυναμική που παρουσιάστηκε εκείνη την εποχή. Δεν κατάλαβαν γιατί οι Τουρκοκύπριοι χόρευαν την Τηλλυρκώτισσα στους δρόμους και φώναζαν «Kibris’ ta baris engellenemez!». Ήταν η μόνη στιγμή που μας δόθηκε η ευκαιρία να ενώσουμε τις καρδιές μας και τις φωνές μας και να αλλάξουμε τον ρου της ιστορίας. Δεν τολμήσαμε να απομακρυνθούμε από το κουτί και τις μονταρισμένες ειδήσεις που μας σέρβιραν. Χαθήκαμε στην ερμηνεία ή μάλλον στην παρερμηνεία των τότε εξελίξεων.
Αν ελπίζω σε κάτι σήμερα, είναι στο γεγονός ότι η ιστορία συχνά επαναλαμβάνεται, κι αν κάποια στιγμή ο λαός ξεχυθεί στους δρόμους ταυτόχρονα και στις δυο κοινότητες, όλα είναι πιθανά. Από τις ηγεσίες δεν περιμένω απολύτως τίποτα. Εξήντα χρόνια συνομιλίες, όχι μόνο δεν πέτυχαν τίποτα, αλλά κάθε χρόνο μας πάνε από το κακό στο χειρότερο. Είμαστε η τελευταία γενιά που έζησε την Κύπρο πριν τον πόλεμο, και η πιο μολυσμένη από όλες τις άλλες γενιές. Είμαστε η γενιά που αποβλακώθηκε μπροστά σε μια οθόνη η οποία μας διαπαιδαγώγησε πολιτικά, όπως ήθελε. Δύσκολο να ξεκολλήσει κανείς από κακές συνήθειες, αλλά ποτέ δεν ξέρεις…
Τόνι Αγκαστινιώτης