Πορεία θανάτου
Avrupa 10/07/2022
Το πιο κάτω κείμενο είναι απόσπασμα από το βιβλίο μου, οπού καταγραφώ την πρώτη μου επίσκεψη στους ομαδικούς το 2004 για το γύρισμα του ντοκιμαντέρ «Φωνή Αίματος».
Η αληθινή ιστορία είναι φτιαγμένη από τη σιωπή των νεκρών.
Ετιέν Ρέι
Από την Περιστερωνοπηγή ξεκίνησαν οι δολοφόνοι την πορεία θανάτου το 1974, και τώρα ακολουθώ νοερά τη νεκροφόρα πομπή. Βλέπω το ίδιο τοπίο που έβλεπαν, είναι η ίδια εποχή του χρόνου, όλα είναι στη θέση τους. Φτάνοντας στη Μάραθα ελάττωσα ταχύτητα, αλλά δεν σταμάτησα. Ήθελα να καταγράψω πρώτα όλο το δρομολόγιο και να αφήσω την τοπογραφία να μιλήσει πρώτη. Προσπαθώ να ιχνηλατήσω τις σκέψεις των δολοφόνων. Ανατριχιάζω με την αίσθηση ότι τώρα το ταξίδι της ζωής μου θα ενωθεί με το δικό τους, για πάντα. Θα πρέπει πλέον να ανεχτούν τη σκιά μου, μα κι εγώ τη δική τους. Είναι η στιγμή που κοιτάζεις μέσα σου και αηδιάζεις από ντροπή, που ανήκεις στο ανθρώπινο είδος.
Είναι πολύ πυκνό το σκοτάδι στο μυαλό των φονιάδων, προσπαθώ, μα δεν μπορώ να διακρίνω τη διαστροφή στο νευρικό τους σύστημα. Αναρωτιέμαι: «Είσαι μέσα στο λεωφορείο, κρατάς σφιχτά ένα αυτόματο, γεμιστήρες, και είσαι έτοιμος να δολοφονήσεις βρέφη, παιδιά, μητέρες, πατεράδες, παππούδες, γιαγιάδες. Πώς νιώθεις, φονιά; Μόλις μοίρασες την πατρίδα σου και συνεχίζεις ακάθεκτος το έργο σου. Δείξε μου ποιο σχολειό, ποια εκκλησιά, ποιοι εθνοπατέρες μόλυναν με τόσο μίσος την ψυχή σου; Πες μου, δολοφόνε, τρέμει η σκανδάλη στο χέρι σου; Πέρασε, έστω για μια στιγμή, ο κρύος ιδρώτας της συνείδησης να σε ανατριχιάσει ή απλώς σκότωσες, επειδή μπορούσες;»
Σιωπή… Δεν μπορώ να διακρίνω μέσα στο έρεβος ένα σημάδι μετάνοιας. Δεν έχω απαντήσεις. Συνέχισα ανατολικά προς το Σανδαλάρι. Πέρασα μπροστά από το νεκροταφείο των θυμάτων της σφαγής, λίγο πιο κάτω συνάντησα το μικρό σχολείο, που παρέμενε σιωπηλό, ανάμεσα στα πεύκα, και προχώρησα μέχρι που έφτασα στα μισογκρεμισμένα πλιθαρένια σπίτια του χωριού. Δεν σταμάτησα ούτε στο Σανδαλάρι. Έμεινα προσκολλημένος στην πορεία των όπλων, που σταμάτησε στην Αλόα. Τα περισσότερα σπίτια στην Αλόα, όπως και στο Σανδαλάρι, ήταν μισογκρεμισμένα, και οι κάτοικοι των χωριών λιγοστοί… Ερήμωση, που δεν ήρθε από αστυφιλία αλλά από αφανισμό.
Με τη φαντασία μου ξανάκτισα τα γκρεμισμένα σπίτια και γέμισα το χωριό με κόσμο και παιδικές φωνές. Ο πατέρας που επιστρέφει απ’ τους αγρούς με το κοπάδι, η μητέρα που φτιάχνει χαλούμι, τα παιδιά που έχουν έρθει το καλοκαίρι να περάσουν τις διακοπές τους με τους παππούδες και τις γιαγιάδες και τρέχουν στα χωράφια ξέγνοιαστα. Ένα κυπριακό χωριό, στον κάμπο της Μεσαορίας.
Στο κοιμητήριο της Αλόας αποφάσισα πως ήρθε η ώρα να σταθμεύσουμε και να οπλίσουμε την κάμερα. Αριστερά, σε μια γκρίζα πλάκα υπάρχει, μεταξύ άλλων, μια επιγραφή με δήλωση του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, χρονολογημένη τον Αύγουστο του 1964: «Αν η Τουρκία έρθει για να σώσει τους Τουρκοκύπριους, η Τουρκία δεν θα βρει Τουρκοκύπριο να σώσει». Προχώρησα προς τις πλάκες με τα ονόματα των νεκρών. Ανέβηκα πέντε σκαλιά. Δεν θα ξεχάσω ποτέ πως ήταν πέντε, γιατί ποτέ πριν δεν είχα ανεβεί σκαλιά με τόσο βαριά καρδιά. Όταν έκανα το πέμπτο βήμα, για την κορυφή, η καρδιά μου κόντεψε να σπάσει. Ήταν αδύνατο να συγκρατήσω τους λυγμούς που κατέκλυσαν τα ποτάμια της ψυχής μου. Έκλαιγα από λύπη, από ντροπή, από θυμό, δεν θυμάμαι, μα θυμάμαι τον πόνο που διαπερνούσε το σώμα μου σαν θηρίο και με κατασπάραζε. Διάβασα τα ονόματα και τις ηλικίες τους, ένα προς ένα. Ήξερα όλα τα παιδιά, είχαμε συναντηθεί σε ατέλειωτους εφιάλτες. Ήταν το δικό τους κάλεσμα που με έφερε σ’ αυτήν τη δύσκολη θέση, να καταγράψω την τελευταία μέρα της ζωής τους.
Το βλέμμα μου καρφώθηκε στο όνομα της Σελτέν. Ήταν μόλις δεκαέξι ημερών. Το μυαλό μου πήγε αμέσως στην κόρη μου, τη Νεφέλη. Την έβλεπα το πρωί να ρουφά με πάθος τη ζωή από τη θηλή τής μητέρας της, όπως θα έκανε και η Σελτέν εκείνο το πρωινό. Αλήθεια, πώς μπόρεσαν να δολοφονήσουν ανυπεράσπιστα γυναικόπαιδα, βρέφη, άοπλους ηλικιωμένους αγρότες, και να τους έχει δοθεί συγχωροχάρτι;
Τόνι Αγκαστινιώτης
Avrupa 10/07/2022
Το πιο κάτω κείμενο είναι απόσπασμα από το βιβλίο μου, οπού καταγραφώ την πρώτη μου επίσκεψη στους ομαδικούς το 2004 για το γύρισμα του ντοκιμαντέρ «Φωνή Αίματος».
Η αληθινή ιστορία είναι φτιαγμένη από τη σιωπή των νεκρών.
Ετιέν Ρέι
Από την Περιστερωνοπηγή ξεκίνησαν οι δολοφόνοι την πορεία θανάτου το 1974, και τώρα ακολουθώ νοερά τη νεκροφόρα πομπή. Βλέπω το ίδιο τοπίο που έβλεπαν, είναι η ίδια εποχή του χρόνου, όλα είναι στη θέση τους. Φτάνοντας στη Μάραθα ελάττωσα ταχύτητα, αλλά δεν σταμάτησα. Ήθελα να καταγράψω πρώτα όλο το δρομολόγιο και να αφήσω την τοπογραφία να μιλήσει πρώτη. Προσπαθώ να ιχνηλατήσω τις σκέψεις των δολοφόνων. Ανατριχιάζω με την αίσθηση ότι τώρα το ταξίδι της ζωής μου θα ενωθεί με το δικό τους, για πάντα. Θα πρέπει πλέον να ανεχτούν τη σκιά μου, μα κι εγώ τη δική τους. Είναι η στιγμή που κοιτάζεις μέσα σου και αηδιάζεις από ντροπή, που ανήκεις στο ανθρώπινο είδος.
Είναι πολύ πυκνό το σκοτάδι στο μυαλό των φονιάδων, προσπαθώ, μα δεν μπορώ να διακρίνω τη διαστροφή στο νευρικό τους σύστημα. Αναρωτιέμαι: «Είσαι μέσα στο λεωφορείο, κρατάς σφιχτά ένα αυτόματο, γεμιστήρες, και είσαι έτοιμος να δολοφονήσεις βρέφη, παιδιά, μητέρες, πατεράδες, παππούδες, γιαγιάδες. Πώς νιώθεις, φονιά; Μόλις μοίρασες την πατρίδα σου και συνεχίζεις ακάθεκτος το έργο σου. Δείξε μου ποιο σχολειό, ποια εκκλησιά, ποιοι εθνοπατέρες μόλυναν με τόσο μίσος την ψυχή σου; Πες μου, δολοφόνε, τρέμει η σκανδάλη στο χέρι σου; Πέρασε, έστω για μια στιγμή, ο κρύος ιδρώτας της συνείδησης να σε ανατριχιάσει ή απλώς σκότωσες, επειδή μπορούσες;»
Σιωπή… Δεν μπορώ να διακρίνω μέσα στο έρεβος ένα σημάδι μετάνοιας. Δεν έχω απαντήσεις. Συνέχισα ανατολικά προς το Σανδαλάρι. Πέρασα μπροστά από το νεκροταφείο των θυμάτων της σφαγής, λίγο πιο κάτω συνάντησα το μικρό σχολείο, που παρέμενε σιωπηλό, ανάμεσα στα πεύκα, και προχώρησα μέχρι που έφτασα στα μισογκρεμισμένα πλιθαρένια σπίτια του χωριού. Δεν σταμάτησα ούτε στο Σανδαλάρι. Έμεινα προσκολλημένος στην πορεία των όπλων, που σταμάτησε στην Αλόα. Τα περισσότερα σπίτια στην Αλόα, όπως και στο Σανδαλάρι, ήταν μισογκρεμισμένα, και οι κάτοικοι των χωριών λιγοστοί… Ερήμωση, που δεν ήρθε από αστυφιλία αλλά από αφανισμό.
Με τη φαντασία μου ξανάκτισα τα γκρεμισμένα σπίτια και γέμισα το χωριό με κόσμο και παιδικές φωνές. Ο πατέρας που επιστρέφει απ’ τους αγρούς με το κοπάδι, η μητέρα που φτιάχνει χαλούμι, τα παιδιά που έχουν έρθει το καλοκαίρι να περάσουν τις διακοπές τους με τους παππούδες και τις γιαγιάδες και τρέχουν στα χωράφια ξέγνοιαστα. Ένα κυπριακό χωριό, στον κάμπο της Μεσαορίας.
Στο κοιμητήριο της Αλόας αποφάσισα πως ήρθε η ώρα να σταθμεύσουμε και να οπλίσουμε την κάμερα. Αριστερά, σε μια γκρίζα πλάκα υπάρχει, μεταξύ άλλων, μια επιγραφή με δήλωση του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, χρονολογημένη τον Αύγουστο του 1964: «Αν η Τουρκία έρθει για να σώσει τους Τουρκοκύπριους, η Τουρκία δεν θα βρει Τουρκοκύπριο να σώσει». Προχώρησα προς τις πλάκες με τα ονόματα των νεκρών. Ανέβηκα πέντε σκαλιά. Δεν θα ξεχάσω ποτέ πως ήταν πέντε, γιατί ποτέ πριν δεν είχα ανεβεί σκαλιά με τόσο βαριά καρδιά. Όταν έκανα το πέμπτο βήμα, για την κορυφή, η καρδιά μου κόντεψε να σπάσει. Ήταν αδύνατο να συγκρατήσω τους λυγμούς που κατέκλυσαν τα ποτάμια της ψυχής μου. Έκλαιγα από λύπη, από ντροπή, από θυμό, δεν θυμάμαι, μα θυμάμαι τον πόνο που διαπερνούσε το σώμα μου σαν θηρίο και με κατασπάραζε. Διάβασα τα ονόματα και τις ηλικίες τους, ένα προς ένα. Ήξερα όλα τα παιδιά, είχαμε συναντηθεί σε ατέλειωτους εφιάλτες. Ήταν το δικό τους κάλεσμα που με έφερε σ’ αυτήν τη δύσκολη θέση, να καταγράψω την τελευταία μέρα της ζωής τους.
Το βλέμμα μου καρφώθηκε στο όνομα της Σελτέν. Ήταν μόλις δεκαέξι ημερών. Το μυαλό μου πήγε αμέσως στην κόρη μου, τη Νεφέλη. Την έβλεπα το πρωί να ρουφά με πάθος τη ζωή από τη θηλή τής μητέρας της, όπως θα έκανε και η Σελτέν εκείνο το πρωινό. Αλήθεια, πώς μπόρεσαν να δολοφονήσουν ανυπεράσπιστα γυναικόπαιδα, βρέφη, άοπλους ηλικιωμένους αγρότες, και να τους έχει δοθεί συγχωροχάρτι;
Τόνι Αγκαστινιώτης
