Ναι στη λύση, αλλά…
Afrika, 3 Μάρτη 2008
Επιστρέφω και θα συνεχίσω να επιστρέφω στο θέμα της συμφιλίωσης, μέχρι να ακουστώ ή μέχρι να αδειάσουν από οξυγόνο τα πνευμόνια μου. Θέλω να δω το Κυπριακό πρόβλημα να λύνεται, όπως το θέλει και κάθε Κύπριος. Έχω πληρώσει προσωπικό κόστος, πιστεύοντας πως η λύση πρέπει να περάσει από ένα συγκεκριμένο, δύσκολο και ανηφορικό δρόμο, και αυτή την ανηφόρα ήθελα να δείξω, όταν έκανα το ντοκιμαντέρ μου, «Φωνή Αίματος».
«Μπορούμε να επιτύχουμε λύση το 2008», είπε ο κύριος Ταλάτ μετά την εκλογή τού Δημήτρη Χριστόφια στην Προεδρία. «Είμαστε ένα βήμα πριν τη διχοτόμηση, και πρέπει να βρούμε λύση το συντομότερο», είπε ο κύριος Χριστόφιας. Αμερικανοί, Εγγλέζοι και Ευρωπαϊκή Ένωση έστειλαν τα δικά τους μηνύματα για έναρξη συνομιλιών, ώστε να βρεθεί λύση το συντομότερο. Κανείς δεν φαίνεται να νοιάζεται για τη διεργασία που πρέπει να γίνει μέσα στον λαό, ώστε αυτή η πολυπόθητη λύση να γίνει βιώσιμη για τον ίδιο.
Ναι, ο Ντενκτάς έφυγε, και ο Παπαδόπουλος έφυγε, και η γενιά του ’60 φθάνει στο τέλος της, αλλά ο εθνικισμός παραμένει. Αυτοί που φεύγουν φρόντισαν να δημιουργήσουν τέτοια παιδεία, ώστε ο σπόρος τής διχόνοιας να παραμένει. Κοιτάξτε πόσες ελληνικές σημαίες κυμάτιζαν στις εκλογές, και με πόσο πάθος κάποιοι υπερασπίζονταν την ελληνικότητα της νήσου. Κοιτάξτε πόσες Τουρκικές σημαίες κυματίζουν σε κάθε γωνιά της βόρειας Κύπρου και στα δημόσια κτήρια. Ούτε καν δικό μας εθνικό ύμνο δεν έχουμε και ούτε προσπαθήσαμε να γράψουμε έναν. Ως λαός έχουμε ακόμα κρίση ταυτότητας. Δεν μπορείς στην Κύπρο να λες ότι είσαι Κύπριος και να θεωρείς τον εαυτό σου υγιές άτομο. Η Κύπρος είναι το νησί των διχασμένων προσωπικοτήτων. Πρέπει να είσαι Κύπριος-Έλληνας ή Κύπριος-Τούρκος. Σε άλλες χώρες, τις διχασμένες προσωπικότητες τις κλείνουν σε ψυχιατρεία για θεραπεία. Ίσως θα έπρεπε να τους στέλνουν στην Κύπρο να ζουν σε υγιές γι’ αυτούς διχασμένο περιβάλλον.
Δεν λέω ότι είναι κακό να νιώθει κάποιος αυτή τη δεύτερη ταυτότητα, λόγω γλώσσας ή θρησκείας κτλ. Το πρόβλημα προκύπτει, όταν αυτή η δεύτερη ταυτότητα γίνεται το μέτρο με το οποίο μετράς την αξία του Άλλου. Για παράδειγμα μια φοιτήτριά μου, μου εμπιστεύτηκε πως δυσκολεύτηκε να πάρει το μάθημά μου, γιατί ο φίλος της από την Τουρκία τής είπε πως «αυτός ο γκιαούρης πρέπει να είναι κατάσκοπος». Δεν με λογάριασε ως άνθρωπο, αλλά ως «γκιαούρη». Έτσι με έβλεπαν και στο Σανδαλάρι, όταν πρωτοπήγα να γυρίσω το ντοκιμαντέρ. Μια γυναίκα έψαχνε να ξεσηκώσει το χωριό, γιατί είχε πάει ένας «γκιαούρης». Παρομοίως και ο ιερέας στο χωριό, που τον άκουσα να φωνάζει στο καφενείο που σύχναζα πως δεν έχει σημασία αν κυβερνά ο Ντενκτάς ή ο Ταλάτ, και οι δυο είναι «σκύλοι», εννοώντας, «Τούρκοι».
Εσείς, που θα φέρετε λύση αύριο, έχετε λογαριάσει αυτές τις νοοτροπίες που υπάρχουν και στις δυο κοινότητες; Έχετε λογαριάσει πως όταν λέτε «άμεση λύση», λέτε ότι σε λίγους μήνες θα ζητήσετε από τον Αλί Φαΐκ -που έχασε όλη την οικογένειά του στην Αλόα- και από τη Χαρίτα Μάντολες -που έχασε όλη της την οικογένεια στην Κερύνεια- να συνυπάρξουν σε μια κοινωνία που ποτέ δεν τους δικαίωσε; Πώς μπορεί στο διπλανό χωριό ή στον παρακάτω δρόμο, αύριο να ζει ο δολοφόνος τής οικογένειάς τους; Να φανταστώ πως ένα πρωί ο Αλί Φαΐκ θα πάει στο χωράφι του να οργώσει και ξαφνικά θα δει τον Παντελή, που αφάνισε την οικογένειά του και μαζί όλο το χωριό, και θα του πει: «Περασμένα ξεχασμένα»;
Αλήθεια σας λέω, Μεχμέτ και Δημήτρη, γράφω και δακρύζω από θυμό. Έτσι απλώς, θα στείλετε πίσω στα χωριά τους τις χήρες της Τόχνης και της Άσσιας να ζήσουν στις ίδιες γειτονιές με τους δολοφόνους των συζύγων τους; Τι είδους ειρήνη σκαρφίζεστε εκεί στα ψηλά που βρίσκεστε; Μήπως μια λύση που θα εξυπηρετεί το κεφάλαιο, τους επιχειρηματίες και το στέριωμα στις καρέκλες; Μια λύση χωρίς ανθρώπινο πρόσωπο;
Επιβάλλεται, εδώ και τώρα, η δημιουργία μιας Επιτροπής για την Αλήθεια και τη Συμφιλίωση. Πρέπει η κοινωνία να επιλέξει αν οι δολοφόνοι αυτοί θα συνεχίσουν να κυκλοφορούν ελεύθεροι και να υπερηφανεύονται στα καφενεία για τα εγκλήματά τους. Επιβάλλεται επίσημη απολογία και από τους δυο ηγέτες. Μη συναντήσεις τον κύριο Ταλάτ στην Πράσινη Γραμμή, κύριε Χριστόφια. Συναντηθείτε στην Αλόα, πάνω στα σβησμένα χαμόγελα των δολοφονημένων παιδιών. Εσείς, κύριε Ταλάτ, πηγαίνετε στους προσφυγικούς συνοικισμούς, εκεί που ζουν οι ξεριζωμένοι και οι μαυροφορεμένες μάνες των αγνοουμένων. Έτσι αρχίζει η λύση, έτσι κτίζεται η ειρήνη.
Καμία λύση δεν θα είναι βιώσιμη, όσο καλή κι αν είναι, αν δεν εργαστείτε για συμφιλίωση στη βάση, στον λαό. Αν δεν είστε πρόθυμοι όχι απλώς να ακούσετε τον πόνο της άλλης πλευράς, αλλά να τον αφήσετε να περάσει μέσα στα βιβλία τής Ιστορίας, δεν βλέπω πώς θα κτίσετε κουλτούρα ειρήνης. Δεν γίνεται η μια πλευρά να ονομάζει το 1963 «τουρκο-ανταρσία» και η άλλη το 1974 «ειρηνευτική επιχείρηση», και ταυτόχρονα να επιδιώκουμε λύση, με την έννοια της επανένωσης… Εκτός κι αν το Κυπριακό είναι απλώς θέμα ανοίγματος της Λήδρας/Λοκματζί.
Τόνι Αγκαστινιώτης
Afrika, 3 Μάρτη 2008
Επιστρέφω και θα συνεχίσω να επιστρέφω στο θέμα της συμφιλίωσης, μέχρι να ακουστώ ή μέχρι να αδειάσουν από οξυγόνο τα πνευμόνια μου. Θέλω να δω το Κυπριακό πρόβλημα να λύνεται, όπως το θέλει και κάθε Κύπριος. Έχω πληρώσει προσωπικό κόστος, πιστεύοντας πως η λύση πρέπει να περάσει από ένα συγκεκριμένο, δύσκολο και ανηφορικό δρόμο, και αυτή την ανηφόρα ήθελα να δείξω, όταν έκανα το ντοκιμαντέρ μου, «Φωνή Αίματος».
«Μπορούμε να επιτύχουμε λύση το 2008», είπε ο κύριος Ταλάτ μετά την εκλογή τού Δημήτρη Χριστόφια στην Προεδρία. «Είμαστε ένα βήμα πριν τη διχοτόμηση, και πρέπει να βρούμε λύση το συντομότερο», είπε ο κύριος Χριστόφιας. Αμερικανοί, Εγγλέζοι και Ευρωπαϊκή Ένωση έστειλαν τα δικά τους μηνύματα για έναρξη συνομιλιών, ώστε να βρεθεί λύση το συντομότερο. Κανείς δεν φαίνεται να νοιάζεται για τη διεργασία που πρέπει να γίνει μέσα στον λαό, ώστε αυτή η πολυπόθητη λύση να γίνει βιώσιμη για τον ίδιο.
Ναι, ο Ντενκτάς έφυγε, και ο Παπαδόπουλος έφυγε, και η γενιά του ’60 φθάνει στο τέλος της, αλλά ο εθνικισμός παραμένει. Αυτοί που φεύγουν φρόντισαν να δημιουργήσουν τέτοια παιδεία, ώστε ο σπόρος τής διχόνοιας να παραμένει. Κοιτάξτε πόσες ελληνικές σημαίες κυμάτιζαν στις εκλογές, και με πόσο πάθος κάποιοι υπερασπίζονταν την ελληνικότητα της νήσου. Κοιτάξτε πόσες Τουρκικές σημαίες κυματίζουν σε κάθε γωνιά της βόρειας Κύπρου και στα δημόσια κτήρια. Ούτε καν δικό μας εθνικό ύμνο δεν έχουμε και ούτε προσπαθήσαμε να γράψουμε έναν. Ως λαός έχουμε ακόμα κρίση ταυτότητας. Δεν μπορείς στην Κύπρο να λες ότι είσαι Κύπριος και να θεωρείς τον εαυτό σου υγιές άτομο. Η Κύπρος είναι το νησί των διχασμένων προσωπικοτήτων. Πρέπει να είσαι Κύπριος-Έλληνας ή Κύπριος-Τούρκος. Σε άλλες χώρες, τις διχασμένες προσωπικότητες τις κλείνουν σε ψυχιατρεία για θεραπεία. Ίσως θα έπρεπε να τους στέλνουν στην Κύπρο να ζουν σε υγιές γι’ αυτούς διχασμένο περιβάλλον.
Δεν λέω ότι είναι κακό να νιώθει κάποιος αυτή τη δεύτερη ταυτότητα, λόγω γλώσσας ή θρησκείας κτλ. Το πρόβλημα προκύπτει, όταν αυτή η δεύτερη ταυτότητα γίνεται το μέτρο με το οποίο μετράς την αξία του Άλλου. Για παράδειγμα μια φοιτήτριά μου, μου εμπιστεύτηκε πως δυσκολεύτηκε να πάρει το μάθημά μου, γιατί ο φίλος της από την Τουρκία τής είπε πως «αυτός ο γκιαούρης πρέπει να είναι κατάσκοπος». Δεν με λογάριασε ως άνθρωπο, αλλά ως «γκιαούρη». Έτσι με έβλεπαν και στο Σανδαλάρι, όταν πρωτοπήγα να γυρίσω το ντοκιμαντέρ. Μια γυναίκα έψαχνε να ξεσηκώσει το χωριό, γιατί είχε πάει ένας «γκιαούρης». Παρομοίως και ο ιερέας στο χωριό, που τον άκουσα να φωνάζει στο καφενείο που σύχναζα πως δεν έχει σημασία αν κυβερνά ο Ντενκτάς ή ο Ταλάτ, και οι δυο είναι «σκύλοι», εννοώντας, «Τούρκοι».
Εσείς, που θα φέρετε λύση αύριο, έχετε λογαριάσει αυτές τις νοοτροπίες που υπάρχουν και στις δυο κοινότητες; Έχετε λογαριάσει πως όταν λέτε «άμεση λύση», λέτε ότι σε λίγους μήνες θα ζητήσετε από τον Αλί Φαΐκ -που έχασε όλη την οικογένειά του στην Αλόα- και από τη Χαρίτα Μάντολες -που έχασε όλη της την οικογένεια στην Κερύνεια- να συνυπάρξουν σε μια κοινωνία που ποτέ δεν τους δικαίωσε; Πώς μπορεί στο διπλανό χωριό ή στον παρακάτω δρόμο, αύριο να ζει ο δολοφόνος τής οικογένειάς τους; Να φανταστώ πως ένα πρωί ο Αλί Φαΐκ θα πάει στο χωράφι του να οργώσει και ξαφνικά θα δει τον Παντελή, που αφάνισε την οικογένειά του και μαζί όλο το χωριό, και θα του πει: «Περασμένα ξεχασμένα»;
Αλήθεια σας λέω, Μεχμέτ και Δημήτρη, γράφω και δακρύζω από θυμό. Έτσι απλώς, θα στείλετε πίσω στα χωριά τους τις χήρες της Τόχνης και της Άσσιας να ζήσουν στις ίδιες γειτονιές με τους δολοφόνους των συζύγων τους; Τι είδους ειρήνη σκαρφίζεστε εκεί στα ψηλά που βρίσκεστε; Μήπως μια λύση που θα εξυπηρετεί το κεφάλαιο, τους επιχειρηματίες και το στέριωμα στις καρέκλες; Μια λύση χωρίς ανθρώπινο πρόσωπο;
Επιβάλλεται, εδώ και τώρα, η δημιουργία μιας Επιτροπής για την Αλήθεια και τη Συμφιλίωση. Πρέπει η κοινωνία να επιλέξει αν οι δολοφόνοι αυτοί θα συνεχίσουν να κυκλοφορούν ελεύθεροι και να υπερηφανεύονται στα καφενεία για τα εγκλήματά τους. Επιβάλλεται επίσημη απολογία και από τους δυο ηγέτες. Μη συναντήσεις τον κύριο Ταλάτ στην Πράσινη Γραμμή, κύριε Χριστόφια. Συναντηθείτε στην Αλόα, πάνω στα σβησμένα χαμόγελα των δολοφονημένων παιδιών. Εσείς, κύριε Ταλάτ, πηγαίνετε στους προσφυγικούς συνοικισμούς, εκεί που ζουν οι ξεριζωμένοι και οι μαυροφορεμένες μάνες των αγνοουμένων. Έτσι αρχίζει η λύση, έτσι κτίζεται η ειρήνη.
Καμία λύση δεν θα είναι βιώσιμη, όσο καλή κι αν είναι, αν δεν εργαστείτε για συμφιλίωση στη βάση, στον λαό. Αν δεν είστε πρόθυμοι όχι απλώς να ακούσετε τον πόνο της άλλης πλευράς, αλλά να τον αφήσετε να περάσει μέσα στα βιβλία τής Ιστορίας, δεν βλέπω πώς θα κτίσετε κουλτούρα ειρήνης. Δεν γίνεται η μια πλευρά να ονομάζει το 1963 «τουρκο-ανταρσία» και η άλλη το 1974 «ειρηνευτική επιχείρηση», και ταυτόχρονα να επιδιώκουμε λύση, με την έννοια της επανένωσης… Εκτός κι αν το Κυπριακό είναι απλώς θέμα ανοίγματος της Λήδρας/Λοκματζί.
Τόνι Αγκαστινιώτης