Πίνακας Jacques-Louis David (Μουσείο του Λούβρου)
Για ένα πουκάμισο αδειανό για μιαν Ελένη
Avrupa 22/01/2023
Τόνι Αγκαστινιώτης
“Τόσα κορμιά ριγμένα
στα σαγόνια της θάλασσας στα σαγόνια της γης∙
τόσες ψυχές δοσμένες στις μυλόπετρες, σαν το σιτάρι.
Κι οι ποταμοί φούσκωναν μες στη λάσπη το αίμα
για ένα λινό κυμάτισμα για μια νεφέλη
μιας πεταλούδας τίναγμα το πούπουλο ενός κύκνου
για ένα πουκάμισο αδειανό για μιαν Ελένη.”
Γιώργος Σεφέρης «Ελένη»
Ο Τρωικός Πόλεμος σύμφωνα με τον αρχαίο ποιητή Όμηρο, είχε ως αφορμή την αρπαγή της ωραίας Ελένης, της συζύγου του βασιλιά της Σπάρτης, Μενέλαου, από τον πρίγκιπα της Τροίας, Πάρη. Αργότερα ο Έλληνας τραγικός ποιητής Ευριπίδης, για να αναδείξει την ματαιότητα του πολέμου - μόλις είχε τελειώσει η Σικελική Εκστρατεία - το 412π.Χ., ανεβάζει την αντιπολεμική τραγωδία «Ελένη». Στην τραγωδία του Ευριπίδη η θεά Αφροδίτη δεν έδωσε στον Πάρη την πραγματική Ελένη, αλλά ένα ομοίωμά της. Την Ελένη τη μετέφερε ο αγγελιαφόρος των θεών Ερμής, με εντολή της θεάς Ήρας, στο παλάτι του βασιλιά Πρωτέα στην Αίγυπτο.
Ο Σεφέρης το 1953 ερχόμενος στην Κύπρο και έχοντας ζήσει ανάμεσα σε δύο παγκόσμιους πολέμους και τον ξεριζωμό από την πατρίδα του την Σμύρνη, γράφει τo ποίημα «Ελένη», στην βάση της τραγωδίας του Ευριπίδη. Ίσως μυρίστηκε το αιμάτινο ποτάμι που κόχλαζε κάτω απ’ τη γη μας, όταν έγραφε «για ένα πουκάμισο αδειανό για μιαν Ελένη». Όπως χιλιάδες Έλληνες πέθαναν άδικα στα τείχη της Τροίας για το ψεύτικο είδωλο της Ελένης, έτσι κι εμείς βαλθήκαμε να αυτοεξοντωθούμε για το είδωλο Ένωσης/Ταξίμ. Σαν αρχαίος προφήτης ο Σεφέρης πρέπει να είχε δει το μέλλον σαν έγραφε, «Τόσα κορμιά ριγμένα στα σαγόνια της θάλασσας στα σαγόνια της γης∙ τόσες ψυχές δοσμένες στις μυλόπετρες, σαν το σιτάρι.»
Πού μας οδήγησαν οι εθνικιστές που πολιόρκησαν την πατρίδα μας, με τα όμορφα τα λόγια τα μεγάλα; Τί κερδίσαμε από τον αγώνα της ΕΟΚΑ, της ΤΜΤ, τις εμφύλιες δικοινοτικές ταραχές, το πραξικόπημα και τον πόλεμο του 1974; Αν βγάλουμε τις παρωπίδες και κοιτάξουμε την γυμνή αλήθεια στα μάτια, τί θα αντικρίσουμε; Πού είναι η Ελένη που μας υποσχέθηκαν; Πού είναι η ειρήνη και η ελευθερία που μας υποσχέθηκαν; Πού είναι η χαρά του λαού σε αυτή την κατάντια που μας έφτασαν οι πολεμοκάπηλοι σημαιοφόροι του έθνους;
Μισό αιώνα μπλα μπλα κι Ελένη ακόμα δεν είδαμε. Ακόμη ανεμίζουμε λάφυρα, δες Βαρώσια (Maraş), και η δυσοσμία του αίματος είναι ακόμη στην ατμόσφαιρα, όταν ανασύρουμε νεκρούς από τη γη μας, που πετάχτηκαν σαν σκουπίδια σε ομαδικούς τάφους. Ανάμεσα μας συρματοπλέγματα, οδοφράγματα και οπλισμένοι φρουροί να κρατούν τσίλιες κάτω από ξένες σημαίες. Γεωργοί απειλούνται από στρατιώτες όταν οργώνουν τα χωράφια τους στην Νεκρή Ζώνη και μόνη έγνοια στα οδοφράγματα είναι αν αγοράσαμε τσιγάρα κι ας φύγαμε με ένα πουκάμισο αδειανό απ΄ το καζίνο.
Η ωραία Κύπρος δεν είναι πια εδώ. Την άρπαξαν οι θεοί κι εμείς μείναμε στην Τροία μας να πολεμάμε, να θάβουμε ήρωες και να απαγγέλουμε επικήδειους. Το μόνο που ακούμε είναι ρητορικές για γαλάζιες πατρίδες, αφύσικο αέριο, εποικισμό της Αμμοχώστου, πως θα στριμώξουμε την Τουρκία πολιτικά, τι στρατιωτικό εξοπλισμό θα αγοράσουμε και αν θα πρέπει να ενταχθούμε στο ΝΑΤΟ. Κι ενώ ο Τρωικός πόλεμος συνεχίζεται, ο λαός φτωχαίνει, χάνει τα σπίτια και τις οικονομίες του και η Ελένη, ο έρωτας για τη ζωή, δεν είναι καν εδώ. Έτσι μείναμε στην μιζέρια μας να πολεμάμε για ένα πουκάμισο αδειανό, για ένα όνειρο απατηλό για μιαν ανύπαρκτη Ελένη...
Avrupa 22/01/2023
Τόνι Αγκαστινιώτης
“Τόσα κορμιά ριγμένα
στα σαγόνια της θάλασσας στα σαγόνια της γης∙
τόσες ψυχές δοσμένες στις μυλόπετρες, σαν το σιτάρι.
Κι οι ποταμοί φούσκωναν μες στη λάσπη το αίμα
για ένα λινό κυμάτισμα για μια νεφέλη
μιας πεταλούδας τίναγμα το πούπουλο ενός κύκνου
για ένα πουκάμισο αδειανό για μιαν Ελένη.”
Γιώργος Σεφέρης «Ελένη»
Ο Τρωικός Πόλεμος σύμφωνα με τον αρχαίο ποιητή Όμηρο, είχε ως αφορμή την αρπαγή της ωραίας Ελένης, της συζύγου του βασιλιά της Σπάρτης, Μενέλαου, από τον πρίγκιπα της Τροίας, Πάρη. Αργότερα ο Έλληνας τραγικός ποιητής Ευριπίδης, για να αναδείξει την ματαιότητα του πολέμου - μόλις είχε τελειώσει η Σικελική Εκστρατεία - το 412π.Χ., ανεβάζει την αντιπολεμική τραγωδία «Ελένη». Στην τραγωδία του Ευριπίδη η θεά Αφροδίτη δεν έδωσε στον Πάρη την πραγματική Ελένη, αλλά ένα ομοίωμά της. Την Ελένη τη μετέφερε ο αγγελιαφόρος των θεών Ερμής, με εντολή της θεάς Ήρας, στο παλάτι του βασιλιά Πρωτέα στην Αίγυπτο.
Ο Σεφέρης το 1953 ερχόμενος στην Κύπρο και έχοντας ζήσει ανάμεσα σε δύο παγκόσμιους πολέμους και τον ξεριζωμό από την πατρίδα του την Σμύρνη, γράφει τo ποίημα «Ελένη», στην βάση της τραγωδίας του Ευριπίδη. Ίσως μυρίστηκε το αιμάτινο ποτάμι που κόχλαζε κάτω απ’ τη γη μας, όταν έγραφε «για ένα πουκάμισο αδειανό για μιαν Ελένη». Όπως χιλιάδες Έλληνες πέθαναν άδικα στα τείχη της Τροίας για το ψεύτικο είδωλο της Ελένης, έτσι κι εμείς βαλθήκαμε να αυτοεξοντωθούμε για το είδωλο Ένωσης/Ταξίμ. Σαν αρχαίος προφήτης ο Σεφέρης πρέπει να είχε δει το μέλλον σαν έγραφε, «Τόσα κορμιά ριγμένα στα σαγόνια της θάλασσας στα σαγόνια της γης∙ τόσες ψυχές δοσμένες στις μυλόπετρες, σαν το σιτάρι.»
Πού μας οδήγησαν οι εθνικιστές που πολιόρκησαν την πατρίδα μας, με τα όμορφα τα λόγια τα μεγάλα; Τί κερδίσαμε από τον αγώνα της ΕΟΚΑ, της ΤΜΤ, τις εμφύλιες δικοινοτικές ταραχές, το πραξικόπημα και τον πόλεμο του 1974; Αν βγάλουμε τις παρωπίδες και κοιτάξουμε την γυμνή αλήθεια στα μάτια, τί θα αντικρίσουμε; Πού είναι η Ελένη που μας υποσχέθηκαν; Πού είναι η ειρήνη και η ελευθερία που μας υποσχέθηκαν; Πού είναι η χαρά του λαού σε αυτή την κατάντια που μας έφτασαν οι πολεμοκάπηλοι σημαιοφόροι του έθνους;
Μισό αιώνα μπλα μπλα κι Ελένη ακόμα δεν είδαμε. Ακόμη ανεμίζουμε λάφυρα, δες Βαρώσια (Maraş), και η δυσοσμία του αίματος είναι ακόμη στην ατμόσφαιρα, όταν ανασύρουμε νεκρούς από τη γη μας, που πετάχτηκαν σαν σκουπίδια σε ομαδικούς τάφους. Ανάμεσα μας συρματοπλέγματα, οδοφράγματα και οπλισμένοι φρουροί να κρατούν τσίλιες κάτω από ξένες σημαίες. Γεωργοί απειλούνται από στρατιώτες όταν οργώνουν τα χωράφια τους στην Νεκρή Ζώνη και μόνη έγνοια στα οδοφράγματα είναι αν αγοράσαμε τσιγάρα κι ας φύγαμε με ένα πουκάμισο αδειανό απ΄ το καζίνο.
Η ωραία Κύπρος δεν είναι πια εδώ. Την άρπαξαν οι θεοί κι εμείς μείναμε στην Τροία μας να πολεμάμε, να θάβουμε ήρωες και να απαγγέλουμε επικήδειους. Το μόνο που ακούμε είναι ρητορικές για γαλάζιες πατρίδες, αφύσικο αέριο, εποικισμό της Αμμοχώστου, πως θα στριμώξουμε την Τουρκία πολιτικά, τι στρατιωτικό εξοπλισμό θα αγοράσουμε και αν θα πρέπει να ενταχθούμε στο ΝΑΤΟ. Κι ενώ ο Τρωικός πόλεμος συνεχίζεται, ο λαός φτωχαίνει, χάνει τα σπίτια και τις οικονομίες του και η Ελένη, ο έρωτας για τη ζωή, δεν είναι καν εδώ. Έτσι μείναμε στην μιζέρια μας να πολεμάμε για ένα πουκάμισο αδειανό, για ένα όνειρο απατηλό για μιαν ανύπαρκτη Ελένη...
