Χρειάζονται χίλιες φωνές για να πουν μια ιστορία
Avrupa 19/06/2022
Δεν υπάρχει σημαία αρκετά μεγάλη
για να καλύψει την ντροπή να σκοτώνεις αθώους ανθρώπους.
Χάουαρντ Ζιν
Για να μπορέσω τότε να διαδώσω το ντοκιμαντέρ, «Φωνή Αίματος» το 2005, για τις μαζικές δολοφονίες αμάχων, το συνόδευσα με το πρώτο μου βιβλίο, «Παγιδευμένος στην Πράσινη Γραμμή». Είχα όμως αφήσει τότε πολλά γεγονότα εκτός δημοσιότητας, γιατί δεν ήθελα να στραφεί η προσοχή σε δευτερεύοντα θέματα. Το βιβλίο γράφτηκε αμέσως μετά την ολοκλήρωση του ντοκιμαντέρ, και ως εκ τούτου απουσιάζουν οι εξελίξεις των γεγονότων που ακολούθησαν την πορεία του, δηλαδή το πώς αντιμετωπίστηκε τόσο το ντοκιμαντέρ, όσο και ο δημιουργός του, και από τις δυο κοινότητες της Κύπρου.
Αυτές τις μέρες, δεκαοχτώ χρόνια μετά, κυκλοφόρησε το δεύτερο μου βιβλίο «Χρειάζονται χίλιες φωνές για να πουν μια ιστορία». Χωρίς τη συναισθηματική πίεση της εποχής, μου είναι πολύ πιο εύκολο να κοιτάξω πίσω και να δω την ολική εικόνα. Πέρα από τις μαρτυρίες των γεγονότων που απασχόλησαν το ντοκιμαντέρ, θεώρησα σημαντικό να καταγράψω και τα προσωπικά μου βιώματα, γιατί μαρτυρούν τόσο το κλίμα μιας ιστορικής εποχής, όσο και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει κανείς, ερχόμενος σε σύγκρουση με τους μηχανισμούς τής εθνικιστικής προπαγάνδας και στις δυο κοινότητες. Μια σύγκρουση αναπόφευκτη, εφόσον η κάθε πλευρά θέλει να μονολογεί με το δικό της αφήγημα και να παρουσιάζει τον εαυτό της πάντα ως το μόνο θύμα.
Στο δικό μου μυαλό η ειρήνη, η συμφιλίωση και η συνύπαρξη δεν θα μπορούσαν ποτέ να επιτευχθούν με μονόλογους. Ένας ανοικτός διάλογος μέσα στην κοινωνία είναι αναγκαίος, ώστε να ακούσουμε, να ακουστούμε και να κατανοήσουμε την ιστορία μας. Ο πόνος της απώλειας δεν είναι προνόμιο της μιας κοινότητας. Είναι κοινός και μπορεί να μας ενώσει, υποδεικνύοντάς μας την άδικη απώλεια τόσων πολλών ζωών, που προήλθε από ένα ξέφρενο εθνικιστικό παραλήρημα, το οποίο ξεκίνησε πριν ακόμα εγκαθιδρυθεί η Κυπριακή Δημοκρατία. Ο εθνικισμός και στις δυο κοινότητες είναι ακόμη εδώ και ανεμίζει τα λάβαρά του, αρνούμενος να δει την τεράστια καταστροφή που έφερε στο νησί μας. Συνεχίζει να σφυρίζει αδιάφορα, απρόθυμος να αναλάβει τις ευθύνες για τα ιστορικά σφάλματα και τα εγκλήματα που διέπραξε. Με ρητορική δεξιοτεχνία, καταφέρνει να παρουσιάζει το θύμα ως θύτη και την πατριδοκαπηλία ως πατριωτισμό.
Δεν ισχυρίζομαι ότι στις σελίδες του βιβλίου θα παρουσιάσω όλη την αλήθεια του Κυπριακού ζητήματος. Άλλωστε, το λέει και ο τίτλος του, χρειάζονται χίλιες φωνές για να πουν μια ιστορία. Έχουν γραφτεί εκατοντάδες βιβλία και αναλύσεις για τα γεγονότα που οδήγησαν στην καταστροφή του 1974 και τις μετέπειτα εξελίξεις, κι ακόμα δεν έχει βρεθεί η άκρη του νήματος. Η ιστορία ακόμα παζαρεύεται. Το βέβαιο είναι ότι, μέσα από τις σελίδες αυτού του βιβλίου, πολλοί αναγνώστες θα έρθουν αντιμέτωποι με αλήθειες που δεν τις άκουσαν ποτέ. Περιγράφονται πραγματικά γεγονότα, που ποτέ δεν θα μπουν στη σχολική ύλη κι ούτε θα εμφανιστούν ποτέ στις οθόνες των τηλεοράσεων. Πρόκειται για τον «απαγορευμένο καρπό», που μπορεί να πετάξει τον ανυποψίαστο αναγνώστη έξω από τον παραμυθένιο κήπο της αθωότητας.
Επιστρέφοντας από μια μακρόχρονη σιωπή μερικών χρόνων, γνωρίζω εκ των προτέρων ότι με αυτό το σύγγραμμα θα στοχοποιηθώ, για άλλη μια φορά. Στην πραγματικότητα, όμως, δεν είμαι εγώ ο στόχος αλλά οι άβολες αλήθειες, που κάποιοι ήθελαν να χαθούν στη λήθη της ιστορίας. Δεν θα μπορούσε να γίνει αλλιώς, αφού το κράτος θέλει να δείχνει πάντα ότι είναι ιστορικά άμωμο και δεν αρέσκεται σε τέτοιου είδους αμφισβητήσεις. Είναι και τα κτήνη που διέπραξαν αυτά τα εγκλήματα, που δεν διώχθηκαν ποτέ και κυκλοφορούν ελεύθερα ανάμεσά μας. Είναι και οι ιδεολογίες τους, που κρατήθηκαν ζωντανές και πέρασαν στις κατοπινές γενιές, εμπλουτισμένες πλέον και με νεοναζιστικά «ήθη». Θα ήταν βολικό για όλους μας να παραμείνω σιωπηλός, μα η σιωπή δεν είναι ούτε ευθύνη προς την πατρίδα, ούτε στοιχείο ελευθερίας τής έκφρασης, που ο καθένας πρέπει να διεκδικεί, σε μια δημοκρατική κοινωνία, ειδικά σήμερα που οι εξουσία θέλει να νομιμοποίηση την φίμωση. Ελπίζω σύντομα να καταφέρω να το εκδώσω και στην τουρκική γλώσσα, αν όχι υπόσχομαι πως μέσα από την στήλη μου θα μεταφέρω αρκετά αποσπάσματα του βιβλίου.
Τόνι Αγκαστινιώτης
Avrupa 19/06/2022
Δεν υπάρχει σημαία αρκετά μεγάλη
για να καλύψει την ντροπή να σκοτώνεις αθώους ανθρώπους.
Χάουαρντ Ζιν
Για να μπορέσω τότε να διαδώσω το ντοκιμαντέρ, «Φωνή Αίματος» το 2005, για τις μαζικές δολοφονίες αμάχων, το συνόδευσα με το πρώτο μου βιβλίο, «Παγιδευμένος στην Πράσινη Γραμμή». Είχα όμως αφήσει τότε πολλά γεγονότα εκτός δημοσιότητας, γιατί δεν ήθελα να στραφεί η προσοχή σε δευτερεύοντα θέματα. Το βιβλίο γράφτηκε αμέσως μετά την ολοκλήρωση του ντοκιμαντέρ, και ως εκ τούτου απουσιάζουν οι εξελίξεις των γεγονότων που ακολούθησαν την πορεία του, δηλαδή το πώς αντιμετωπίστηκε τόσο το ντοκιμαντέρ, όσο και ο δημιουργός του, και από τις δυο κοινότητες της Κύπρου.
Αυτές τις μέρες, δεκαοχτώ χρόνια μετά, κυκλοφόρησε το δεύτερο μου βιβλίο «Χρειάζονται χίλιες φωνές για να πουν μια ιστορία». Χωρίς τη συναισθηματική πίεση της εποχής, μου είναι πολύ πιο εύκολο να κοιτάξω πίσω και να δω την ολική εικόνα. Πέρα από τις μαρτυρίες των γεγονότων που απασχόλησαν το ντοκιμαντέρ, θεώρησα σημαντικό να καταγράψω και τα προσωπικά μου βιώματα, γιατί μαρτυρούν τόσο το κλίμα μιας ιστορικής εποχής, όσο και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει κανείς, ερχόμενος σε σύγκρουση με τους μηχανισμούς τής εθνικιστικής προπαγάνδας και στις δυο κοινότητες. Μια σύγκρουση αναπόφευκτη, εφόσον η κάθε πλευρά θέλει να μονολογεί με το δικό της αφήγημα και να παρουσιάζει τον εαυτό της πάντα ως το μόνο θύμα.
Στο δικό μου μυαλό η ειρήνη, η συμφιλίωση και η συνύπαρξη δεν θα μπορούσαν ποτέ να επιτευχθούν με μονόλογους. Ένας ανοικτός διάλογος μέσα στην κοινωνία είναι αναγκαίος, ώστε να ακούσουμε, να ακουστούμε και να κατανοήσουμε την ιστορία μας. Ο πόνος της απώλειας δεν είναι προνόμιο της μιας κοινότητας. Είναι κοινός και μπορεί να μας ενώσει, υποδεικνύοντάς μας την άδικη απώλεια τόσων πολλών ζωών, που προήλθε από ένα ξέφρενο εθνικιστικό παραλήρημα, το οποίο ξεκίνησε πριν ακόμα εγκαθιδρυθεί η Κυπριακή Δημοκρατία. Ο εθνικισμός και στις δυο κοινότητες είναι ακόμη εδώ και ανεμίζει τα λάβαρά του, αρνούμενος να δει την τεράστια καταστροφή που έφερε στο νησί μας. Συνεχίζει να σφυρίζει αδιάφορα, απρόθυμος να αναλάβει τις ευθύνες για τα ιστορικά σφάλματα και τα εγκλήματα που διέπραξε. Με ρητορική δεξιοτεχνία, καταφέρνει να παρουσιάζει το θύμα ως θύτη και την πατριδοκαπηλία ως πατριωτισμό.
Δεν ισχυρίζομαι ότι στις σελίδες του βιβλίου θα παρουσιάσω όλη την αλήθεια του Κυπριακού ζητήματος. Άλλωστε, το λέει και ο τίτλος του, χρειάζονται χίλιες φωνές για να πουν μια ιστορία. Έχουν γραφτεί εκατοντάδες βιβλία και αναλύσεις για τα γεγονότα που οδήγησαν στην καταστροφή του 1974 και τις μετέπειτα εξελίξεις, κι ακόμα δεν έχει βρεθεί η άκρη του νήματος. Η ιστορία ακόμα παζαρεύεται. Το βέβαιο είναι ότι, μέσα από τις σελίδες αυτού του βιβλίου, πολλοί αναγνώστες θα έρθουν αντιμέτωποι με αλήθειες που δεν τις άκουσαν ποτέ. Περιγράφονται πραγματικά γεγονότα, που ποτέ δεν θα μπουν στη σχολική ύλη κι ούτε θα εμφανιστούν ποτέ στις οθόνες των τηλεοράσεων. Πρόκειται για τον «απαγορευμένο καρπό», που μπορεί να πετάξει τον ανυποψίαστο αναγνώστη έξω από τον παραμυθένιο κήπο της αθωότητας.
Επιστρέφοντας από μια μακρόχρονη σιωπή μερικών χρόνων, γνωρίζω εκ των προτέρων ότι με αυτό το σύγγραμμα θα στοχοποιηθώ, για άλλη μια φορά. Στην πραγματικότητα, όμως, δεν είμαι εγώ ο στόχος αλλά οι άβολες αλήθειες, που κάποιοι ήθελαν να χαθούν στη λήθη της ιστορίας. Δεν θα μπορούσε να γίνει αλλιώς, αφού το κράτος θέλει να δείχνει πάντα ότι είναι ιστορικά άμωμο και δεν αρέσκεται σε τέτοιου είδους αμφισβητήσεις. Είναι και τα κτήνη που διέπραξαν αυτά τα εγκλήματα, που δεν διώχθηκαν ποτέ και κυκλοφορούν ελεύθερα ανάμεσά μας. Είναι και οι ιδεολογίες τους, που κρατήθηκαν ζωντανές και πέρασαν στις κατοπινές γενιές, εμπλουτισμένες πλέον και με νεοναζιστικά «ήθη». Θα ήταν βολικό για όλους μας να παραμείνω σιωπηλός, μα η σιωπή δεν είναι ούτε ευθύνη προς την πατρίδα, ούτε στοιχείο ελευθερίας τής έκφρασης, που ο καθένας πρέπει να διεκδικεί, σε μια δημοκρατική κοινωνία, ειδικά σήμερα που οι εξουσία θέλει να νομιμοποίηση την φίμωση. Ελπίζω σύντομα να καταφέρω να το εκδώσω και στην τουρκική γλώσσα, αν όχι υπόσχομαι πως μέσα από την στήλη μου θα μεταφέρω αρκετά αποσπάσματα του βιβλίου.
Τόνι Αγκαστινιώτης
