Aydınlanma ne demek?
Avrupa 03/07/2022
Aydınlanmanın gerçek anlamı, tüm karanlığa sınırsız gözlerle bakmaktır
Nikos Kazancakis
Yaklaşık otuz yıl önce Girit’te, Kazancakis’in mezarının yanında ilk kez tam üç saat oturduğum zamandı... Nikos’un çamurumuza attığı bu tohumu ellerimde tuttum… Genelde yalnızken okuduğumda yaptığım gibi fısıldamadım… Sesim kemiklerine ulaşsın ve onları çatırdatsın istedim... Bölümler arasında gidip geldim ve incileri bulduğum zaman bağırdım: “Nikooooo, duyuyor musun? Sürekli huzursuz, nankör, uyumsuz olmak ne demektir? Devamlı hale geldiğinde, bir alışkanlığı nasıl yıkarsınız?” Aptalca olduğunu biliyorum ama yaptım.
Hava kararıyordu ve bulutlar toplanmıştı ama ben onları fark etmemiştim. Mezardan çıkıp düğümü çözmesini istedim. Yağmurun hızlandığını duydum ve ilk büyük damla açık sayfaya, tam da “aydınlanma ne demek?” yazan yere düştü… ve aniden bir çift şimşek tüm Heraklion’u salladı ve gök delindi. Kalkmak için zamanım yoktu, sırılsıklam olmuştum ve tek gailem kitabı kurtarmaktı. İmkânsızdı... Yukarı, simsiyah gökyüzüne baktım. Çıplak elektrik telleri gibi şimşekler, evreni tüm ırkların sesleriyle doldurdu. “Hayatımız bir şimşek ama ona yetişiyoruz.” Gülmekten mi, hıçkırmaktan mı yoksa ruhumun tüm yönleri bir araya mı geldi, bilmiyorum. Bir drama mı, bir komedi mi yoksa bir metafizik anı mı yaşadığıma karar vermemiştim. Yemin edemem ama bir an için, bir şimşek ışığında, Zeus ortaya çıktı ve alaycı bir şekilde güldü. Ben yorum yapmadım, saklanmadım, damlanın durduğu yerden şarkı söylemeye devam ettim... “Aydınlanma ne demek?... Bakmak... sınırsız gözlerle... tüm... karanlıklara...”
Nikos’la ilk kez böyle tanıştık... Bir fırtınanın dehşeti içinde… Martinengo tabyasında, ışık ilk kez kalbin aynasından kırabileceğim bir içsel araca dönüştü. Karanlık yok, sadece ışığın yokluğu var… İnsanlığı karanlık koridorlara iten korku her zaman var olacak ve bunun üstesinden geleceğimiz tek silah, ruhumuzdur. Gözlerimiz sınırsız görsün ve bakışlarımız karanlığa korku getirsin… Sabahları ön kapıyı aç ve korku, ayak seslerinden saklanmak için koşsun… Eşiği geç ve karanlığı beş rüzgâra dağıt… Açgözlüler, sömürücüler, dolandırıcılar, yalancılar, hırsızlar, katiller, politikacılar, despotlar senin sesinde titresin… sen değil… sınırsız bakışlarından ışık yayılsın...
Yeryüzündeki her adımında, cesurca yürümekten korkma... Karanlık özgürlüğünle titriyor, çünkü aydınlanma budur! Ne kadar özgürlük talep edersen, içindeki ışık da o kadar büyür ve bakışların o kadar cesurca parlar. “Tartma, ölçme, tartışma! Derinlerde atan kalbini takip et.” Teori eylem biçimini almazsa, sahip olduğun her şey olduğu gibi kalacak, yarınların bir anlamı olmayacak. Her türlü baskı karşısında özgürlük her şeyden önce içsel bir meseledir. Hayata insan görünümüyle yürümeliyiz, çünkü dünya bizim boyumuza göre yapıldı. “Bütün mağaralarımızdan dışarı, kendimizden dışarı” derdi Eliar… Devletin baskı yaptığı, patronun çaldığı ve yoksulluğun dörtnala koştuğu bu zor zamanlarda, ruh kolayca diz çökebilir veya yakalayabilir ve karanlıkta parlayabilir. Tercih sancağı, mücadele ve sessizlik arasında dalgalanıyor…
“İnsanın sınırlarını asla tanıma! Sınırları yık! Gözlerinin gördüğünü inkâr et. Öl ve ‘ölüm yok!’ de…”
Tony Angastiniotis
Avrupa 03/07/2022
Aydınlanmanın gerçek anlamı, tüm karanlığa sınırsız gözlerle bakmaktır
Nikos Kazancakis
Yaklaşık otuz yıl önce Girit’te, Kazancakis’in mezarının yanında ilk kez tam üç saat oturduğum zamandı... Nikos’un çamurumuza attığı bu tohumu ellerimde tuttum… Genelde yalnızken okuduğumda yaptığım gibi fısıldamadım… Sesim kemiklerine ulaşsın ve onları çatırdatsın istedim... Bölümler arasında gidip geldim ve incileri bulduğum zaman bağırdım: “Nikooooo, duyuyor musun? Sürekli huzursuz, nankör, uyumsuz olmak ne demektir? Devamlı hale geldiğinde, bir alışkanlığı nasıl yıkarsınız?” Aptalca olduğunu biliyorum ama yaptım.
Hava kararıyordu ve bulutlar toplanmıştı ama ben onları fark etmemiştim. Mezardan çıkıp düğümü çözmesini istedim. Yağmurun hızlandığını duydum ve ilk büyük damla açık sayfaya, tam da “aydınlanma ne demek?” yazan yere düştü… ve aniden bir çift şimşek tüm Heraklion’u salladı ve gök delindi. Kalkmak için zamanım yoktu, sırılsıklam olmuştum ve tek gailem kitabı kurtarmaktı. İmkânsızdı... Yukarı, simsiyah gökyüzüne baktım. Çıplak elektrik telleri gibi şimşekler, evreni tüm ırkların sesleriyle doldurdu. “Hayatımız bir şimşek ama ona yetişiyoruz.” Gülmekten mi, hıçkırmaktan mı yoksa ruhumun tüm yönleri bir araya mı geldi, bilmiyorum. Bir drama mı, bir komedi mi yoksa bir metafizik anı mı yaşadığıma karar vermemiştim. Yemin edemem ama bir an için, bir şimşek ışığında, Zeus ortaya çıktı ve alaycı bir şekilde güldü. Ben yorum yapmadım, saklanmadım, damlanın durduğu yerden şarkı söylemeye devam ettim... “Aydınlanma ne demek?... Bakmak... sınırsız gözlerle... tüm... karanlıklara...”
Nikos’la ilk kez böyle tanıştık... Bir fırtınanın dehşeti içinde… Martinengo tabyasında, ışık ilk kez kalbin aynasından kırabileceğim bir içsel araca dönüştü. Karanlık yok, sadece ışığın yokluğu var… İnsanlığı karanlık koridorlara iten korku her zaman var olacak ve bunun üstesinden geleceğimiz tek silah, ruhumuzdur. Gözlerimiz sınırsız görsün ve bakışlarımız karanlığa korku getirsin… Sabahları ön kapıyı aç ve korku, ayak seslerinden saklanmak için koşsun… Eşiği geç ve karanlığı beş rüzgâra dağıt… Açgözlüler, sömürücüler, dolandırıcılar, yalancılar, hırsızlar, katiller, politikacılar, despotlar senin sesinde titresin… sen değil… sınırsız bakışlarından ışık yayılsın...
Yeryüzündeki her adımında, cesurca yürümekten korkma... Karanlık özgürlüğünle titriyor, çünkü aydınlanma budur! Ne kadar özgürlük talep edersen, içindeki ışık da o kadar büyür ve bakışların o kadar cesurca parlar. “Tartma, ölçme, tartışma! Derinlerde atan kalbini takip et.” Teori eylem biçimini almazsa, sahip olduğun her şey olduğu gibi kalacak, yarınların bir anlamı olmayacak. Her türlü baskı karşısında özgürlük her şeyden önce içsel bir meseledir. Hayata insan görünümüyle yürümeliyiz, çünkü dünya bizim boyumuza göre yapıldı. “Bütün mağaralarımızdan dışarı, kendimizden dışarı” derdi Eliar… Devletin baskı yaptığı, patronun çaldığı ve yoksulluğun dörtnala koştuğu bu zor zamanlarda, ruh kolayca diz çökebilir veya yakalayabilir ve karanlıkta parlayabilir. Tercih sancağı, mücadele ve sessizlik arasında dalgalanıyor…
“İnsanın sınırlarını asla tanıma! Sınırları yık! Gözlerinin gördüğünü inkâr et. Öl ve ‘ölüm yok!’ de…”
Tony Angastiniotis